Diş çürüklerinin oluşmasında üç temel etmen bulunmaktadır: Duyarlı bir
diş yüzeyi, mikroorganizmalar için elverişli yiyecek artıkları, bunların
parçalanmasına ve asit oluşumuna yol açacak mikroorganizmaların
varlığı. Besinler içinde diş çürümesine en çok neden olanlar
karbonhidratlar, yani kabaca, şekerli gıdalardır.
Dişler düzenli olarak fırçalanır ve bakımlarına özen gösterilirse,
mikroplar onlara zarar veremezler. Diş çürüğü, dişte oyuklar yaparak
dişin yapısını bozan ve kendi kendine iyileşmeyen bir hastalıktır.
Dişler iyi temizlenmeyecek olursa, üzerinde besin artıkları ve
mikroplar birikir. Ağız içerisindeki bakteriler yiyecek artıklarındaki
şekerli maddeleri kullanarak onu saydam, yapışkan bir madde haline
getirir ve dişler üzerine yapışmasını sağlar. Bu birikintilere plak
denir. Bu plaklar bakterilerin diş üzerinde tutunmalarını da
kolaylaştırırlar. Besinlerin tatlandırılması için kullanılan şekerli
maddelerin içinde bulunan asit, dişlere zarar verebilir, ancak
bakterilerin kendileri de asit oluşturabilmektedir. Asit diş minesinin
erimesine neden olur. Böylece oluşan erime bölgelerinden giren mikroplar
kolayca alttaki yumuşak dokuya ulaşabilirler.
Asitler dişin koruyucu tabakası olan diş minesi üzerinde küçük
delikçikler oluşturur. Bu delikler giderek genişler ve küçük oyuklar
haline gelir. Diş minesinin erimesinden sonra çürük hızla ilerler,
alttaki tabakada geniş ve derin bir oyuk meydana getirir. Diş çürüğü diş
özüne doğru ilerledikçe dişler ağrımaya başlar. Çürük daha da ilerlerse
diş özü bölgesinde ve çene kemiği içerisinde cerahat oluşmaya ve
birikmeye başlar. Buna diş apsesi denir. Eğer diş hekimi tarafından daha
başlangıcında tedavi edilmeyecek olursa çürük diş için daha zor,
karmaşık ve pahalı tedaviler gerekebilir. Diş plağı, diş etlerinin
önemli hastalık nedenlerinden biridir. Yemeklerden sonra dişlerin
fırçalanması ve diş ipi kullanarak yemek artıklarının çıkarılması
dişlerin çürümesini, diş eti hastalıklarının oluşumunu ve ilerlemesini
önler.
Dişlerin ağrımaması sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Diş ağrısının
olması için diş çürüğünün çok ilerlemiş olması gerekir. Diş çürüklerinin
tedavi edilebilir dönemde belirlenmesi için ağrı oluşmasını beklemeden
senede en az iki kez diş hekimine giderek dişlerin muayene ettirilmesi
gerekir. Diş hekimleri gerektiğinde dişlerin filmini çekerek gözle
görünmeyen diş oyuklarını da belirleyebilirler.
Diş çürüklerinin erken dönemde tanınması dişlerin kaybedilmesini
engelleyebilir veya en azından geciktirebilir. Bu hem sağlık açısından,
hem de sosyal ve ekonomik açıdan önemli katkılar sağlar. Ağza takma diş
takılmasına olan ihtiyacı azaltır. Hiçbir şey kendi doğal dişlerimizin
yerini tutamaz. Kalıcı dişlerin erken dökülmesi beslenme sorunlarına
neden olur. Doğal dişlerin uzun süre dayanmasında ağız ve diş bakımının
önemi çok büyüktür.
Diş sağlığı açısından sularla aldığımız flor da çok önemlidir.
Sularında flor eksikliği olan yerleşim yerlerinde diş çürüklerinin oranı
çok artar. Bu nedenle florla ilgili olarak sağlık kuruluşlarının
önerilerine uyulmalıdır.